Variçela e quajtur edhe lia e dhenve është një sëmundje infektive akute, shumë ngjitëse, që shkaktohet nga virusi variçela-zooster. Ky virus bën pjesë në familjen e herpes viruseve që mund të infektojnë njeriun dhe përveç variçelës shkakton edhe sëmundjen e herpes zooster.
Karakteristikë janë puçrrat e ujshme, të skuqura, që kruhen dhe mund të shoqërohen edhe me temperaturë.
Sëmundja prek kryesisht fëmijët, të cilët kalojnë përgjithësisht forma të lehta. Rreth 90% e njerëzve e kalojnë variçelën gjatë fëmijërisë së tyre dhe zakonisht fitojnë imunitet që zgjat gjatë gjithë jetës.
Por variçela mund të prekë edhe të rriturit dhe të moshuarit. Në disa raste, sidomos te personat me imunitet të dobësuar mund të shoqërohet edhe me komplikacione që mund të rrezikojnë edhe jetën.
Transmetimi
Variçela është një sëmundje shumë ngjitëse. Ajo transmetohet te një person i shëndetshëm vetëm nëpërmjet kontaktit me një person të infektuar, kryesisht nëpërmjet traktit respirator (spërklave të pështymës) por edhe nëpërmjet lëkurës, kur janë shfaqur simptomat e para.
Nëse një individ është i infektuar me variçela-zooster, mund ta transmetojë virusin që 1-2 ditë përpara se të shfaqë simptomat.
Rreth 10-21 ditë pasi virusi hyn në organizëm fillojnë të shfaqen shenjat e para të sëmundjes.
Sipas një sërë studimesh, rreth 90% e njerëzve që janë në kontakt me personin e infektuar me variçelë do të infektohen.
Simptomat
Shenjat e variçelës mund të dallohen lehtësisht, sidomos nga mjeku specialist që shpesh vendos diagnozën vetëm nga shenjat në lëkurë.
Simptomat e para që shfaqen mund të jenë:
- Ethe & temperaturë;
- Lodhje;
- Dhimbje koke;
- Mungesë oreksi;
- Problem gastrointesinale (dhimbje stomaku, dhimbje barku);
- Një gjendje e përgjithshme jo e mirë.
Më pas nisin të shfaqen simptomat e para në lëkurë që kalojnë në 3 faza:
- Fillimisht shfaqën puçrra të kuqe, të ngritura në lëkurë, të pranishme në fillim në bark, kurriz, fytyrë dhe në të gjithë trupin, të cilat japin një ndjesi kruarjeje, në të shumtën e rasteve shumë bezdisëse.
- Puçrat shdërrohen në flluska të mbushura më një lëng të bardhë, nëpërmjet të cilit virusi mund të përhapet te personat e tjerë;
- Flluskat çahen, krijohen si plagë të hapura, që më pas përthahen dhe në vend të tyre krijohen kore;
Shfaqja e puçrave të reja mund të vazhdojë për ditë me radhë, ndaj te i njejti person mund të gjenden njëkohësisht puçra, flluska dhe kore.
Trajtimi
Variçela nuk ka një trajtim specifik, standart. Ajo çka mund të bëjmë është të trajtojmë simptomat.
Si fillim duhet të pakësojmë ndjesinë e kruarjes:
– përdorni në mënyrë lokale (lyerje e jashtme në zona specifike të lëkurës) locion me kalaminë.
– mund të përdorni edhe pudër talk, që përthan flluskat në momentin që ato çahen dhe pengon përhapjen e infeksionit;
– bëni një banjë me ujë të vakët, ku keni tretur paraprakisht sodë buke ose me tërshërë.
Në disa raste, për të qetësuar kruarjen mjeku mund të rekomandojë përdorimin e medikamenteve antihistaminikë.
Rekomandohet të shmanget kruarja e lëkurës me qëllim që të parandalohet përhapja e virusit.
Nëse do të kete temperaturë përdorni paracetamol. Mos përdorni aspirinë! Nëse temperatura zgjat më shumë se 4 ditë rekomandohet një vizitë te mjeku.
Në disa raste, për të shmangur komplikacionet, mjeku mund të rekomandojë marrjen e medikamenteve antivirale, siç është aciklovir. Në rastet e mbivendosjes së një infeksioni bakterial, mjeku do të vendosë terapinë më të përshtatshme për ju ose/dhe fëmijën tuaj.
Këshillohuni me mjekun përpara se t’i jepni medikamente të grupit AIJS (anti-inflamatorë jo steroidë) dikujt që është i prekur nga variçela. Në disa raste ata janë shkaktarë për infeksione të lëkurës dhe dëmtim të indeve.
Më poshtë disa produkte ndihmëse në trajtimin e variçelës:
Pyetje dhe përgjigje interesante mbi variçelën
1. A mund të parandalohet variçela?
Mënyra më efektive për të parandaluar variçelën është vaksinimi. Ekziston një vaksinë për sëmundjen e lisë së dhenve. Pjesa më e madhe e njerëzve që vaksinohen nuk preken nga kjo sëmundje. Por, dhe nëse ndodh simptomat janë shumë të lehta.
Nëse nuk jeni vaksinuar, për të parandaluar infektimin, shmangni kontaktin me njerëz të infektuar me varicela-zoster.
2. Cfarë ndodh nëse një grua shtatzënë preket nga variçela?
Variçela gjatë shtatzënisë mund të jetë e rrezikshme dhe mund të çojë në shfaqjen e një sërë komplikacioneve si për nënën, ashtu dhe për foshnjen.
Nëse te një femër shfaqen shenjat e sëmundjes në 20 javët e para të shtatzënisë (veçanërisht nga java e 8-të deri në javën e 20-të, ekziston një rrezik i lehtë që fetusi të preket nga një sindromë e rrallë e quajtur variçela kongenitale. Foshnja e prekur nga variçela kongenitale mund të shfaqë anomali të lëkurës, trurit, syve dhe traktit gastro-intestinal.
Nëse te një femër shtatzënëshfaqen shenjat e variçelës disa ditë para se të lindë ose dhe deri në 48 orë pas lindjes, foshnja i sapolindur mund të jetë i infektuar nga virusi dhe mund të preket nga sëmundja. Variçela tek një neonat është tepër e rrezikshme dhe mund të jetë kërcënuese për jetën.
Nëse jeni shtatzënë dhe dyshoni që mund të jeni me variçelë, konsultohuni sa më shpejt me mjekun tuaj. Vetëm ai mund të vendosë cili është trajtimi më i përshtatshëm për ju dhe foshnjen tuaj.
3. A mund të lahemi nëse kemi variçelë?
PO. Ndryshe nga sa mendohej më parë, uji nuk e përhap infeksionin, madje ndihmon në qetësimin dhe pakësimin e kruarjes dhe irritimit. Rekomandohet dushi me ujë të vakët, jo me ujë të nxehtë, pa e fërkuar shumë lëkurën.
4. Variçela është një sëmundje që shfaqet vetëm një herë?
Kjo është pjesërisht e vërtetë. Shumica e njerëzve preken vetëm një herë në jetë, por ka dhe disa përjashtime të rralla.
